Huismus en gierzwaluw

Huismus en gierzwaluw

Huismus en Gierzwaluw

Huismus en Gierzwaluw staan vanwege de sterke binding met hun nestplaats in het lijstje van soorten waarvan de nesten het hele jaar door wettelijk beschermd zijn. Dus ook buiten het broedseizoen, zelfs wanneer Gierzwaluwen ergens boven bijvoorbeeld Kongo rondvliegen.

Beide soorten nestelen vooral in gebouwen, zowel in woonhuizen als in grotere panden zoals appartementencomplexen. Huismussen nestelen ook wel in dichte hagen, maar het merendeel van de nesten bevindt zich onder de eerste rij dakpannen van rijtjeshuizen.

Gierzwaluwen nestelen ook vaak onder dakpannen, maar dan hogerop. Schuin liggende dakpannen of dakpannen aan de rand van hoekwoningen die niet volledig aansluiten, bieden toegang tot het dakbeschot waarop genesteld wordt. Ook allerlei andere holtes worden gebruikt, zoals achter zogenaamde boeidelen of boven op een muur, bijvoorbeeld aangevlogen van onder de dakgoot.

Huismus onder de pannen, Baron van Voorst tot Voorststraat Beek, 14-07-2013. Foto: Jochem Kühnen.
Huismus onder de pannen, Baron van Voorst tot Voorststraat Beek, 14-07-2013. Foto: Jochem Kühnen.

Huismussen lijken eenvoudige vogels, maar ze stellen redelijk hoge eisen aan hun omgeving. Ze hebben een klein leefgebied waarin alle voorwaarden voor overleving aanwezig moeten zijn: nestgelegenheid, voedsel (zaden voor volwassen vogels, insecten waarmee de jongen worden gevoerd), water en beschutting. Daarnaast nemen Huismussen graag een zandbad waarvoor kale grond wordt gewaardeerd.

Niet alleen de nestplaats van Huismussen is beschermd, ook belangrijke elementen in hun biotoop zoals een muur die begroeid is met Klimop, waarin gezamenlijk geslapen wordt.

Gierzwaluwen zijn alleen voor hun nestplaats afhankelijk van onze omgeving. Voedsel, water en nestmateriaal wordt vliegend verzameld, zelfs als de afstanden tot de nestplaats wat groter zijn.

Aangezien beide soorten vaak in gebouwen nestelen, komen ze vaak in het nauw bij werkzaamheden zoals renovaties en sloop. Soms zijn het werkzaamheden waarbij een nest niet verloren gaat, maar de toegang tijdelijk onmogelijk wordt gemaakt. Of, in geval van de Huismus, waarbij belangrijke biotoopelementen verloren gaan. Tijdelijke ontoegankelijkheid is bijvoorbeeld het geval wanneer steigers met netten of zeil worden geplaatst. Als Huismussen of Gierzwaluwen op die manier hun nest niet kunnen bereiken, wordt de Flora- en faunawet hiermee overtreden. Dit kan echter op verschillende manieren gemakkelijk voorkomen en verholpen worden. Zo kan een ander tijdstip worden gekozen voor de werkzaamheden. Ook is het mogelijk de steigers zo te bouwen dat de vogels hun nest nog kunnen bereiken (netten weglaten, enkele steigerplanken weglaten of op een andere manier plaatsen).

Gierzwaluw, Goudenregenstraat, Beek, 08-06-2014. Foto: Jochem Kühnen.
Gierzwaluw, Goudenregenstraat, Beek, 08-06-2014. Foto: Jochem Kühnen.

Anders is het bij werkzaamheden waarbij de nestplaats ontoegankelijk wordt. Bij renovaties, bijvoorbeeld dak- of spouwmuurisolatie kan dit het geval zijn. Maar zeker ook bij sloop. Voordat met dit soort werkzaamheden begonnen wordt, moet worden nagegaan of er nesten van vogels aanwezig zijn. Alleen als bekend is welke soorten in welke aantallen nestelen, kunnen de juiste maatregelen worden genomen. Volgens de wet dienen voor elk huismussennest dat verloren gaat drie vervangende nestvoorzieningen te worden aangebracht. Voor Gierzwaluwen geldt zelfs dat er vijf vervangende nestvoorzieningen moeten worden aangebracht voor elk aanwezig nest. Deze soorten keren immers jaarlijks terug naar hetzelfde nest; ze hebben er een speciale binding mee. Hierdoor schakelen ze moeilijk over op de aangeboden vervangende nestruimte.

Voor Huismussen is een speciale voorziening in de handel, de Vogelvide: aangepast vogelschroot waarbij Huismussen onder de eerste rij dakpannen kunnen blijven nestelen. Dit is vooral toe te passen bij nieuwbouw waarvoor woningen gesloopt zijn waarin Huismussen nestelden.

Een andere mogelijkheid is het plaatsen van (inbouw-)nestkasten. Hierbij is een goede plaatskeuze zeer belangrijk.

Huismus in Huismus-nestkast, hofje Kromme Elleboog, Nijmegen, 09-03-2014. Foto: Jochem Kühnen.
Huismus in Huismus-nestkast, hofje Kromme Elleboog, Nijmegen, 09-03-2014. Foto: Jochem Kühnen.

Voor Gierzwaluwen zijn inbouwnestkasten een goede, duurzame oplossing. Ook hier is de plaatskeuze van groot belang. Andere mogelijkheden zijn het toegankelijk maken van aanwezige holle ruimtes (ook zeer duurzaam) of het plaatsen van houten nestkasten of speciale dakpannen (deze laatste zijn alleen onder strikte voorwaarden toe te passen).

Voor vragen en advies: gierzwaluw@vogelwerkgroepnijmegen.nl

Gierzwaluw in neststeen, Waterstraat, Nijmegen, 02-07-2014. Foto: Jochem Kühnen.
Gierzwaluw in neststeen, Waterstraat, Nijmegen, 02-07-2014. Foto: Jochem Kühnen.